MODLITWY KATEDR POLSKICH    MODLITWY KATEDR EUROPEJSKICH    WIELKA KLASYKA    FESTIWAL SZTUKI SŁOWA 

"Artysta bowiem, kiedy tworzy, nie tylko powołuje do życia dzieło, ale przez to dzieło jakoś także objawia swoją osobowość" - pisał w Liście do artystów Ojciec Święty Jan Paweł II. Duszpasterstwo Środowisk Twórczych postanowiło przyznać pośmiertnie Papieżowi Janowi Pawłowi II srebrny Pierścień Mędrców Betlejemskich.

Idea przyznawania specjalnej, ogólnopolskiej nagrody dla twórców różnych dziedzin sztuki, którzy w swych dziełach szukają i "odnajdują - jak uważał I. Strawiński - posiadanie czegoś więcej niż ziemskich owoców", odwołując się do wartości chrześcijańskich, zrodziła się podczas dorocznego spotkania opłatkowego poznańskiego Duszpasterstwa Środowisk Twórczych w uroczystość Objawienia Pańskiego, zwaną Trzech Króli, w styczniu 2001 r. W tradycji Kościoła mówi się o Mędrcach ze Wschodu, którzy w poszukiwaniu prawdy o tajemniczej gwieździe dotarli do Betlejem i do Jezusa-Prawdy, stąd nazwa nagrody "Pierścień Mędrców Betlejemskich". Gwiazda symbolizuje świat profanum, Jezus - świat sacrum. "Ukazywać przymierze pomiędzy profanum i sacrum to [...] ciągle aktualne zadanie człowieka, zadanie nauki i sztuki" - zauważa duszpasterz środowisk twórczych archidiecezji poznańskiej ks. dr Antoni Klupczyński.

Pierścień w kielichu

Statuetka, zaprojektowana przez Jerzego Bąka, ma kształt srebrnego pierścienia z zaznaczoną ośmioramienną gwiazdą (symbol Mędrców i Betlejem), z której niejako wyrastają cztery kwiaty lilii układające się w krzyż (symbol Chrystusa). Pierścień jest umieszczony w kielichu większego kwiatu lilii "wyrastającej" z kostki poznańskiego bruku. Inspiracją dla artysty była symbolika pierwszego Kościoła założonego przez św. Marka Ewangelistę w Egipcie (Kościół koptyjski) i w Armenii, stąd układ krzyża tworzący z liśćmi kompozycję określaną jako drzewo życia. Lilia wyrastająca z betonowej kostki - zaprzeczenie obiegowego powiedzenia, że "na betonie kwiaty nie rosną" - symbolizuje symbiozę świata sacrum i profanum, a zarazem stanowi klamrę czasową spinającą wydarzenie sprzed dwóch tysięcy lat z czasem obecnym. Przesłaniem nagrody jest zwrócenie uwagi na kierunek i cel ludzkiej drogi, wyrażanie i zachęcanie do rzetelnego dialogu między wiarą i kulturą. Jak wyjaśnia ks. dr A. Klupczyński, nagroda ma zwrócić uwagę na twórców znanych i mniej znanych, "wskazywać na ślady wrażliwości ducha i wysiłku twórców, którzy uczą myśleć ideami, patrzeć dalej i głębiej, lecz nie bez zbawczej nadziei wobec świata", a także pokazać, że Kościół "jest płaszczyzną kulturowego zasiewu oraz pasji i odkrywania prawdy dla wszystkich".

Kapituła

Zgodnie z regulaminem nagrody jest ona przyznawana raz w roku przez 11-osobową Kapitułę (duszpasterz i dziesięciu przedstawicieli różnych dziedzin sztuki), by uhonorować dzieła, "które ze swej natury wyrażają dialog sztuki i wiary chrześcijańskiej", służbę - "powszednią, prawdziwą i rzeczową pracę artysty, która jest wyrazem służby kalokagathia ("piękno-dobro"), osobę - mądrość i miłość twórcy, który nie szuka siebie, ale prawdy, Boga i Jemu oddaje hołd oraz do takiej mądrości zachęca odbiorców kultury".

Kandydatów spełniających te kryteria mogą zgłaszać (przez cały rok) osoby prywatne, organizacje i instytucje w formie pisemnej (z charakterystyką twórczości, krótką prezentacją medialną twórcy i jego twórczości wraz z uzasadnieniem), przy czym Kapituła ma prawo odrzucić niektóre propozycje i wskazać osoby bez rekomendacji z zewnątrz. Wyboru laureata dokonuje się w pierwszej dekadzie grudnia danego roku, zaś wręczenie nagrody - przez arcybiskupa metropolitę poznańskiego Stanisława Gądeckiego - odbywa się w uroczystość Objawienia Pańskiego roku następnego. Laureatami dotychczasowych edycji nagrody są: kompozytor Wojciech Kilar i reżyser Przemysław Basiński (m.in. cykl "Verba Sacra") - za rok 2002; malarka Danuta Wawerska, poeta - "święty Franciszek poezji polskiej" - ks. Jan Twardowski i ks. Waldemar Sondka (Teatr Logos, łódzkie Centrum Kultury Chrześcijańskiej) - za rok 2003; pisarz i tłumacz Antoni Libera - za rok 2004.

Niezależnie od cyklu rocznego Duszpasterstwo Środowisk Twórczych przyznało Pierścień Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II - najwierniejszemu słudze Słowa, świadkowi prawdy i piękna uosobionego w Chrystusie.

Sługa Słowa

Uroczyste wręczenie nagrody Janowi Pawłowi II zaplanowano na tegoroczny Światowy Dzień Młodzieży w Kolonii. Po śmierci Ojca Świętego Kapituła postanowiła uhonorować go symbolicznie, przekazując Pierścień najbliższemu współpracownikowi i przyjacielowi Karola Wojtyły, arcybiskupowi metropolicie krakowskiemu Stanisławowi Dziwiszowi. Znakomitą ku temu okazją była specjalna, poświęcona twórczości literackiej Jana Pawła II, Wielka Gala Słowa (Poznań, 13.11. br), wpisana w program tegorocznego Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Słowa "Verba Sacra" w reżyserii Przemysława Basińskiego.

- Oto doświadczyliśmy dziś raz jeszcze wielkiego daru Papieża o duszy poety. Poety i poezji, w której tle słychać słowa "Nie lękajcie się otworzyć drzwi Chrystusowi", którymi rozpoczął swój pontyfikat - mówił ks. dr Antoni Klupczyński po prezentacji poruszającej serca i umysły poezji i prozy Karola Wojtyły. W niełatwe w odbiorze teksty Ojca Świętego w "żarliwej" interpretacji znakomitych aktorów: Haliny Winiarskiej, Haliny Łabonarskiej, Jerzego Kiszkisa, Krzysztofa Kolbergera, Tadeusza Malaka i Jerzego Zelnika publiczność wsłuchiwała się w niezwykłym skupieniu. - Twórczość ta jest znamiennym pokłonem Słowu, które jako Dziecię w Betlejem światu się objawiło (por. Mt 2, 1-12). Poeta to prawdziwie mądry, który wszystko uznał za stratę, byleby pozyskał Chrystusa (por. Flp 3, 8). Dlatego - dodał w imieniu Kapituły ks. dr A. Klupczyński - w duchu ogromnej wdzięczności pragniemy uhonorować osobę i twórczość Karola Wojtyły - Jana Pawła II srebrnym Pierścieniem Mędrców Betlejemskich.

Papież widział Pierścień i pobłogosławił ideę nagradzania nim twórców podczas audiencji dla Duszpasterstwa Środowisk Twórczych 12 grudnia 2005 r. W dyplomie towarzyszącym nagrodzie dla Jana Pawła II napisano: "Pierścień Mędrców Betlejemskich - Ogólnopolska Nagroda dla Twórców - Karolowi Wojtyle, Słudze Bożemu Janowi Pawłowi II w podziękowaniu za służbę Słowu, które było na początku, oraz za budzenie zdumienia dla Chrystusa w świecie kultury i nauki".

Nosić Słowo

"W imieniu Sługi Bożego Jana Pawła II przyjmuję dziś to odznaczenie z ogromną wdzięcznością napisał w specjalnym liście arcybiskup Stanisław Dziwisz jako dowód uznania za Jego słowa "Nie lękajcie się otworzyć drzwi Chrystusowi", którymi rozpoczął swój pontyfikat, a które tak mocno są osadzone w twórczości literackiej Karola Wojtyły". Słowa te, zdaniem wiernego współpracownika Jana Pawła II, "najpełniej charakteryzują sylwetkę duchową Karola Wojtyły i Ojca Świętego Jana Pawła. Podkreślają jego wielkie otwarcie na świat, w którym człowiek przez piękno i wartości odkrywa Boga". Metropolita krakowski przypomniał też, że pierwotnie Karol Wojtyła chciał iść do człowieka - "z pięknem słowa i z pięknem ujętym w słowo" - jako poeta i aktor, jednak "Bóg go powołał, by szedł do człowieka jako kapłan i biskup z tym Słowem, które jest Odkupicielem człowieka".

Co więcej, 16 października 1978 r., Bóg powołał go, by jako Następca św. Piotra całej ludzkości niósł Słowo, które jest "drogą, prawdą i życiem". "Niósł to Słowo - zakończył swój list abp Stanisław Dziwisz - w utworach literackich, we wspaniałej harmonii Prawdy i Piękna, a potem w różnych formach swego nauczania. Całym swoim życiem powiedział Bogu: Totus Tuus ego sum et omnia mea Tua sunt".

Danuta Chodera